احمدشاه مسعود در روز 2 سپتامبر 1953 میلادی در روستای جنگلک منطقه پنجشیر در شمال کابل متولد شده بود. پدرش جنرال دوست محمد از افسران ارتش افغانستان در دوران سلطنت محمد ظاهر شاه بود.

مسعود آموزشهای ابتدایی را در منطقه بازارک (که اکنون مرکز ولایت پنجشیر است) آغاز کرد و زمانی که پدرش به ماموریت در ولایت هرات منتقل شد، مسعود نیز به ادامه آموزش در آنجا پرداخت و تا سطح متوسطه در هرات تحصیل کرد.

احمدشاه مسعود در جریان تحصیل در دانسکده پلی تکنیک کابل، با فعالان سیاسی مخالف دولت داود خان آشنا شد، یک بار در جریان این فعالیتها دستگیر شد و در سال 1974 به پیشاور در پاکستان رفت.

با وقوع کودتای کمونیستی نورمحمد تره‌کی، احمد شاه مسعود با رهبری دسته‌های کوچک مجاهدین، عملاً مبارزه علیه رژیم کمونیستی وابسته به شوروی را آغاز می کند. مسعود در راس یک گروه از چریک‌های نورستانی وارد پنجشیر می‌شود و اولین دسته‌های منظم چریکی را در درهٔ پنجشیر ایجاد می‌کند.

در جریان ده سال حضور ارتش شوروی در افغانستان و دوره چهار ساله پس از آن، که دولت تحت حمایت شوروی در افغانستان بر سر قدرت بود، دره پنجشیر تنها منطقه غیرقابل نفوذ برای نیروهای اشغالگر روس و سربازان دولتی به شمار می رفت.

این مقاومت درازمدت، از احمد شاه مسعود چهره ای مطرح در میان رهبران و فرماندهان مجاهدین ساخت و او را به "شیر پنجشیر" معروف کرد.

در سال 1991 میلادی، زمانی که دکتر نجیب الله، آخرین رییس دولت کمونیستی افغانستان پذیرفت که قدرت را به گروههای مجاهدین واگذار کند، مسعود نیز به همراه نیروهای تحت امرش وارد پایتخت شد.

این فرمانده در طول حکومت چهار ساله مجاهدین، وزیر دفاع دولت برهان الدین ربانی بود.

جنگهای داخلی مجاهدین، با تسلط شبه نظامیان طالبان بر پایتخت پایان یافت و گروههای مجاهدین که تا پیش از آن با همدیگر می جنگیدند، ائتلافی علیه طالبان تشکیل دادند.

پس از پیروزیهای طالبان در شمال افغانستان، فرمانده مسعود از پایگاه سنتی اش در دره پنجشیر به مقاومت علیه طالبان به خصوص در مناطق شمال شرق و شمال کابل ادامه داد.

به دنبال شکست نیروهای جنرال عبدالرشید دوستم در شمال افغانستان، فرمانده مسعود رهبری جبهه متحد مخالف با طالبان را در دست گرفت.

دره پنجشیر زادگاه و پایگاه سنتی مسعود، برای طالبان نیز همانند ارتش شوروی، غیرقابل نفوذ باقی ماند.

در روز 9 سپتامبر سال 2001 میلادی دو عرب با پاسپورت مراکشی به بهانه مصاحبه به مقر فرماندهی احمد شاه مسعود در خواجه بهاءالدین در ولایت تخار در شمال شرق افغانستان آمدند.

تروریست ها مدعی شده بودند خبرنگاران یک شبکه بلژیکی و مراکشی‌الاصل هستند، اما بعداً مشخص شد که تونسی و از اعضای القاعده بودند و پاسپورت‌هایشان نیز مسروقه بوده است.

هنوز اندکی از مصاحبه نگذشته بود که بمبی که درون کمره فیلمبرداری تروریستها جاسازی شده بود ، منفجر شد و احمد شاه مسعود 48 ساله، شیر پنجشیر، مبارزی که 25 سال هرگز تسلیم هیچ نیروی خارجی و نیروهای وطن فروش نشده بود ، تسلیم مرگ شد.

هر دو تروریست وابسته به القاعده که به دستور اسامه بن لادن مرتکب این حمله شده بودند نیز به قتل رسیدند. خبر شهادت مسعود با پنج روز تاخیر منتشر شد و پیکر او در دره پنجشیر دفن شد.

کمتر از یک ماه پس از شهادت مسعود، حکومت طالبان با حمله نیروهای بین‌المللی سقوط کرد و با روی کار آمدن دولت جدید در افغانستان سالگرد شهادت او روز شهید نام گرفت و تعطیل رسمی در  کشور اعلام شد.

بهرام افتخاری